روز یکشنبه 11 خرداد ماه، وبیناری با موضوع "کووید – 19 : صنعت طیور در دوران بحران همه گیری و پساکرونا" به همت گروه علوم دامی دانشگاه گیلان و همکاری پژوهشکده بیوتکنولوژی جانوری برگزار گردید. آقای دکتر مجید متقی طلب، رییس پژوهشکده بیوتکنولوزی جانوری نیز یکی از دو سخنران این وبینار بود که سخنرانی خود را با موضوع "نقش تحقیق و توسعه در مدیریت چالش ها و بحران ها در صنعت پرورش طیور" ارائه داد. وی موضوع بحث خود را در هشت گزاره با عناوین "چگونگی سنجش کارایی"، "رشد جمعیت جهان و افزایش شهرنشینی"، "پروژه «دانش برای توسعه» در سال ۱۹۹۹"، "نظریه رشد نوین"، "پروژه  R2π"، " اقتصاد دانش بنیان"، "رقابت پذیری" و "تحقیق و توسعه در صنعت طیور" بیان داشت.

وی در زمینه چگونگی سنجش کارایی اظهار داشت که هدف استراتژیک یک تجارت، کسب سود از سرمایه گذاری انجام شده است و اگر به هر دلیلی بازده در درازمدت رضایتبخش نباشد، باید مشکلات و موانع را بررسی، شناسایی و اصلاح کردو یا برای سرمایه گذاری مطلوبتر برنامه ریزی نمود. همچنین در زمینه رشد جمعیت جهان و افزایش شهرنشینی، به آمارهای سازمان جهانی خواروبار اشاره کرد و چالشهای امروز و آینده جهان را بویژه در زمینه های فقر شدید، سوء تغذیه، اتلاف مواد خوراکی، مرگ میلیونها کودک پیش از پنج سالگی و همچنین بیکاری برشمرد.

او در ادامه به پروژه دانش برای توسعه در سال 1999 پرداخت و هدف آن را آگا‌هی بخشی به سیاستگذاران کشورها در مورد تاثیر دانش به‌عنوان ابزاری قدرتمند در رشد اقتصادی دانست و چهار متغیر اصلی این پروژه را محرکهای اقتصادی و رژیم نهادی (محرک‌های تضمین کننده استفاده کارآمد از دانش در راستای شکوفایی اقتصادی و رفاه عمومی)، منابع انسانی (بهره گیری از ظرفیت جمعیت تحصیل‌کرده و آموزش دیده و به اشتراک‌گذاری و استفاده از دانش در سطح بالا)، نظام نوآوری (داشتن یک سیستم نوآور کارآمد و مشارکت دهنده شرکت‌ها، دانشگاه ها، مشاوران و سایر سازمان‌ها به داخل سیستم دانشی در حال رشد جهانی، در راستای رفع نیازهای ملی و محلی در مواجهه با مسائل مختلف) و همچنین زیرساخت اطلاعاتی (بهره مندی از یک سیستم نوین و قابل دسترس زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطاتی آنگونه که آسان سازی ارتباطات موثر، انتشار و پردازش اطلاعات را در پی داشته باشد) برشمرد.

متقی طلب درباره نظریه رشد نوین گفت این نظریه برای نخستین بار از سوی پل رومر، اقتصاد دان برجسته استنفورد، در برابر نظریه اقتصادی نئوکلاسیک ارایه شد و برخلاف نظریه نئوکلاسیک که درآن "نیروی کار" و "سرمایه" نقش کلیدی در تولید دارند، "دانش" به عنوان عامل سوم، نقش بنیادی تری در اقتصادهای پیشرفته بازی کرده و از قالبهای اساسی سرمایه بوده و رشد اقتصادی پایدار و درازمدت تنها از مسیر آن میسر است. این نظریه مدل تازه ای را ارائه میدهد که در آن شاهد تغییر نگرش از تاکید بر نیروی کار و سرمایه (به عنوان داراییهای محسوس) به دانش (به عنوان دارایی نامحسوس) و تغییر نگرش از داراییهای طبیعی و جغرافیایی به ظرفیت داراییهای نوآورانه و افزایش سهم دارایی های نامحسوس در توسعه اقتصادی پایدار و پویا هستیم.

استاد دانشگاه گیلان سپس به پروژه  R2π پرداخت و هدف نهایی آن را هدایت شرکت ها و زنجیره های ارزش به سمت اقتصادی پایدارتر و رقابتی تر و تسریع در اجرای گسترده اقتصاد چرخه ای مبتنی بر مدلهای تجاری موفق و سیاستهای مؤثر برای دستیابی به تضمین توسعه اقتصادی پایدار، به حداقل رساندن آسیبهای محیط زیستی و به حداکثر رساندن رفاه اجتماعی برشمرد. او همچنین در زمینه اقتصاد دانش بنیان به دو مولفه کلیدی آن یعنی سرمایه و بازار پرداخت و با اشاره به سرمایه های محسوس و نامحسوس و همچنین عرضه و تقاضا در بازار، به نقش برجسته سرمایه گذاران ریسک پذیر و واسطه های فناوری پرداخت.

وی در ادامه به گزاره رقابت پذیری پرداخت و ضمن اشاره به این که رقابت پذیری نه یک انتخاب بلکه راز بقا و زنده مانی بوده و داشتن قدرت رقابت، برابر با تواناییهای نوآورانه در بهره وری است، اظهار کرد که نوآوری را نمی توان فقط به عنوان یک کشف علمی در نظر گرفت. این عامل میتواند به ارتقا و پیشرفت چه در سطح موسسات و چه در سطح ملی و موفقیت و رفاه پایدار بیانجامد و از این روست که پایداری و فعال ماندن صنعت طیور وابسته به توانمندسازی و حفظ قدرت رقابت در عرصه رقابت های بین المللی و توانمندسازی رقابت در سطح مزرعه برای تولید محصول است. رقابت در سطح مزرعه وابسته به چند عامل کلیدی مانند اندازه عملیات و حوزه های فعالیت، استفاده موثر از سرمایه ها و داراییهای ثابت، قیمت نهاده ها، استفاده از روشها و فناوریهای نوین با کارآیی بالا و نیز بکارگیری مدیریت علمی، با تجربه و کسب و کار هوشمند، میباشد. وی همچنین به اهمیت توسعه صنعت پرورش حیوانات مزرعه ای در راستای امنیت غذایی و ثبات اجتماعی تاکید کرد.

رییس پژوهشکده بیوتکنولوژی جانوری در دنباله سخنان خود به گزاره هشتم یعنی تحقیق و توسعه در صنعت طیور و نقش زنجیره ارزش در آن پرداخت. او زنجیره ارزش را یک مدل کسب و کار یا صنعت دانست که یک تجزیه و تحلیل گام به گام از ارزشهای مختلف محصول یا سرویس را (از مرحله مواد خام اولیه تا مرحله تولید و فروش محصول) ارائه میدهد و هدف آن ایجاد یک تعادل جهت دستیابی به بیشترین سود ممکن با کمترین هزینه است. در حوزه کشاورزی، زنجیره ارزش به فرآیندی اطلاق می شود که منجر به توسعه و تولید یک محصول کشاورزی یا ماده خام شود که در هر مرحله از این فرایند، ارزش افزوده ای ایجاد میشود تا محصول نهایی با ارزش بالاتر برای مشتری ارائه شود. سیاستها و برنامه های مورد نیاز برای تقویت رقابت در زنجیره ارزش بطور ویژه در صنعت طیور باید شامل آزادسازی تجارت، تسهیل دسترسی به بازار، مدیریت ریسک تجاری و ثبات تولید، مشوقهای مالی برای سرمایه گذاری، منظور نمودن هزینه های کافی برای تحقیق و توسعه و همچنین نوآوری و تجاری سازی محصولات نوآورانه باشد و پیش بینی ریسک از مرحله ایده تا پیش تولید انجام شود.

متقی طلب در ادامه به موضوع مدیریت جامع نوآوری اشاره کرد و آن را نتیجه هم افزایی میان علم و فناوری، سازمان و تشکیلات و نیز فرهنگ و باورها دانست و نتیجه گیری کرد که هم افزایی میان این سه متغیر به ایجاد یک ساختار توانمند و نوآور خواهد انجامید. او همچنین لازمه مدیریت نوآوری، تحقیق و توسعه را رابطه دوسویه بین مراکز علمی و جامعه و نقش دولت در ارتباط میان دانشگاه ها و مراکز پژوهشی با مراکز صنعتی و تولیدی دانست و ضمن اشاره به وجود ارتباط دو لایه میان دانشگاه و صنعت، دانشگاه و دولت و همچنین  صنعت و دولت، به مدل سه بعدی هم افزایی دولت، دانشگاه و صنعت، پرداخت و هم افزایی تجمیعی براساس یک ارتباط سه لایه را، اثرگذارتر بر روی تحقیق و توسعه دانست.

وی تحقیق و توسعه اثربخش و هدفمند درصنعت طیور را در سه گزینه ی داشتن قابلیت رقابت در سطوح ملی و بین المللی، جلوگیری ازآلودگیهای زیست محیطی و نیز تامین بیشترین سود با کمترین هزینه بصورت پایدار برشمرد و هدف آن را ارتقای بهره وری و سیستم تولید در صنعت پرورش طیور، افزایش ایمنی در فرایند تولید و بهبود کیفیت محصولات، حفاظت از محیط تولید پایدار از طریق استفاده بهینه از منابع خوراکی و مدیریت پسماندها و محصولات فرعی، ارتقای قدرت رقابت صنعت طیور در سطوح ملی و بین المللی، بهداشت و جلوگیری از شیوع بیماری ها و همچنین تجاری سازی و ترویج یافته های تحقیقاتی برشمرد.

او با اشاره به ورودی و خروجی در ساختار تحقیق و توسعه صنعت طیور، به مولفه هایی مانند کشف بازار های جدید، روشهای جدید عرضه محصولات، خلاقیت در بازارسازی و بازاریابی و همچنین خلق ایده های نو، آزمون این ایده ها و تبدیل آنها به محصول پرداخت و نقش واحدهای R&D را برای خلق ارزش بویژه در صنعت طیور بسیار ارزنده دانست و بر ضرورت داشتن یک راهبرد مشخص برای بهره گیری از دولت و بخش خصوصی در تحقیق و توسعه تاکید کرد.

متقی طلب در پایان سخنان خود، نتیجه گیری کرد که امنیت غذایی و حفظ محیط زیست دو اولویت مهم در جهان میباشد. صنعت طیور به عنوان یک ساختار تولیدی مهم برای تامین بخش مهمی از نیازهای پروتئینی مردم جهان محسوب شده و حل مشکلات موجود در صنعت طیور مستلزم برخورداری از یک ساختار تحقیق و توسعه منسجم و قوی است و این ساختار تحقیق و توسعه نیز نتیجه همکاری موثر دانشگاه و مراکز تولیدی خواهد بود. برای رسیدن به این هدف و حل چالشهای موجود، نیازمند تغییر نگرش از سرمایه محسوس به نامحسوس و داشتن برنامه کاری و نقشه راه بر پایه دانش و فناوری هستیم.

یادآوری میشود سخنران دیگر این وبینار، آقای دکتر عبدالرضا کامیاب (متخصص تغذیه طیور و استاد اسبق دانشگاه میسوری آمریکا) بود که سخنرانی خود را با موضوع "جنبه ها و چالش های بیماری همه گیر کووید 19 در صنعت مرغ" ارائه داد. همچنین ایشان، آقای دکتر متقی طلب و آقای مهندس مصطفی سید مصطفوی (کارشناس خبره صنعت طیور و رییس انجمن جهانی علوم طیور - شاخه ایران) اعضای پانل پرسش و پاسخ را تشکیل داده و آقای دکتر مازیار محیطی اصلی (دانشیار گروه علوم دامی دانشگاه گیلان) مدیریت این وبینار را بر عهده داشت.